Deze Verdwenen Merken zijn de mooiste van 2021

Vorig jaar hoopten we rond deze tijd nog dat we de coronacrisis in 2021 definitief achter ons konden laten. En toen we deze zomer zelfs weer even mochten Dansen met Janssen had niemand kunnen vermoeden dat we nú midden in een lockdown zouden zitten. Corona tekende echter niet de enige merkencrisis dit jaar, want ook de energiecrisis hakte er in. Zo hebben onder andere Welkom Energie, Allure Energie én Naked Energy al het licht al uitgedaan. Kijkend naar de lijst van 2021 kun je verder van een reiscrisis en een bladencrisis spreken. Het leverde al met al weer een bijzondere verzameling verdwenen merken op.

Richard Otto en Robbert van Loon, auteurs van het boek Verdwenen Merken en de site VerdwenenMerken.nl, kijken naar de verhalen achter deze merken. Want merken verdwijnen lang niet altijd door overnames of faillissementen, maar ook door spannende intriges en persoonlijke vetes. Ze hebben daarom als missie om de mooiste Nederlandse merken niet uit ons collectief geheugen te laten verdwijnen. Dit is hun selectie van de mooiste Vaderlandse verdwijnmerken en verhalen voor 2021;

Een ouderwets familiebedrijf dat werd ingehaald door de tijd. Na 88 jaar kwam de familie begin dit jaar tot de conclusie dat het merk de komende jaren (te) fors zou moeten investeren om de keten future-proof te maken. Zo liep het bijvoorbeeld op online en logistiek gebied achter op andere supermarktmerken. Deze investering zag de familie niet zitten en dus werden de winkels te koop gezet. Met Albert Heijn, Vomar Voordeelmarkt én DekaMarkt kwam er een bont gezelschap kopers op af. Van de tachtig DEEN-winkels zijn er 38 omgebouwd tot Albert Heijn, 23 tot Vomar en 19 tot DekaMarkt. Eind november sloot de laatste DEEN-vestiging in Heemskerk en gaat de voormalige slogan 'geen dag zonder Deen' definitief niet meer op.

In tijden van afstand houden en sociale bubbels schiet het daten er wel een beetje bij in. Zo merkte ook Relatieplanet.nl, ooit nog het grootste datingplatform van Nederland met in 2005 nog 1,1 miljoen accounts. Het waren echter niet enkel de coronabeperkingen die het merk de das om hebben gedaan dit jaar. Het merk ondervond al jaren hevige concurrentie van populaire, vaak ook gratis, apps als Inner Circle, Tinder en Happn. En al wordt de Nederlandse datingmarkt op tientallen miljoenen euro’s ingeschat, voor Relatieplanet werd het stukje van die taart te klein. De liefde tussen merk en gebruikers leek al een tijdje over en de gebruikersaantallen waren in 2019 al gedaald tot nog slechts 75.000. Op 1 juli zijn alle profielen gewist en ging de site offline.

Precies 60 jaar na oprichting was de BankGiro Loterij dit jaar plots uitgespeeld. De loterij, waarbij je lotnummer deels bestond uit de laatste cijfers van je (BankGiro-)rekeningnummer, trok op dat moment zo’n 600.000 maandelijks deelnemers. De openstelling van de (online) gokmarkt was een belangrijke reden om twee loterijen samen te voegen en onder de vlag van het jonge loterijbroertje De VriendenLoterij door te gaan. Hiermee hoopt het moederbedrijf beter te kunnen concurreren tegen de nieuwe spelers op de gokmarkt. De BankGiro Loterij sloot zich namelijk al in 2002 aan bij de Nationale Postcode Loterij en de VriendenLoterij. Sinds de start in 1961 streed het merk het, als eerste Goede Doelen Loterij van Nederland, voor het behoud van cultureel erfgoed in Nederland. Sinds 2002 gaf het merk ruim een miljard euro aan musea, cultuurfondsen, poppodia en andere cultuurprojecten. Onder de VriendenLoterij blijft het de, door corona zwaar getroffen, cultuursector ondersteunen.

Juist in een jaar van vrouwenquotums en toegenomen populariteit van het onderwerp gender in het maatschappelijke debat rolde het 'tijdschrift voor de geëmancipeerde vrouw' voor de laatste maal uit de drukpers. Sinds afgelopen zomer is magazine Viva verdwenen. Het eerste nummer verscheen een kleine 50 jaar geleden als opvolger van het beschaafdere Eva. 'Dag breikous, dag zeurkous. In Viva is je tijd voorbij', aldus het typerende statement in het eerste nummer. Viva zorgde voor een nieuw vrouwengeluid waar emancipatie, werk en seks vrijuit besproken konden worden. In 2008 lanceerde het de Viva 400, een lijst met de 400 meest succesvolle Nederlandse vrouwen onder de 38 als tegenhanger van de Quote 500. Eigenlijk wilde uitgever DPG Media dit jaar ook het populaire online forum van Viva uit de lucht halen. Daar kwam echter zoveel weerstand op dat het in 1999 opgerichte vrouwenforum, een van de oudste in haar soort, alsnog in de lucht wordt gehouden en het merk nog een klein beetje bestaansrecht geeft.

Na twee jaren vol reisbeperkingen zal het geen verassing zijn dat ook in de reisbranche de eerste merken er uitgevlogen zijn. Het in 1922 door Johan Kras opgerichte reisbureau KRAS Reizen is zo’n merk. Al in 1999 werd het merk overgenomen door de Duitse reisgigant TUI overgenomen, maar zij lieten de sterke merknaam KRAS toch nog 99 jaar oud worden. Dit jaar vond TUI het echter nodig om zich in de toekomst alleen nog te richten op de eigen merknaam, om zo kosten te verlagen en de eigen efficiëntie te verhogen. KRAS bood de laatste jaren met name internationale groepsreizen, maar in een ver verleden stond het bekend als lijnvervoerder die militairen van de landmacht naar de bases in West-Duitsland en Brabantse arbeiders naar de Rotterdamse havens bracht.

Het merk dat tijdens haar bestaan ongetwijfeld de minste, maar wel meest begeerlijke producten heeft verkocht uit deze hele lijst. Spyker Cars was een Nederlandse fabrikant van exclusieve sportwagens met het prachtige motto 'nulla tenaci invia est via'. De vertaling uit Latijn; 'voor volhouders is geen weg onbegaanbaar'. Volhouders had het merk ook nodig, want schuldeisers zitten al geruime tijd achter ondernemer Victor Muller aan. Hij zette zich jaren in om het merk overeind te houden, ondanks dat het al ruim 10 jaar geen auto meer heeft geproduceerd. Ondanks dat de Spyker NV dit jaar failliet is verklaard heeft Muller al vaker bewezen dat Spyker niet zomaar wordt opgegeven. Of het merk definitief verdwijnt of in andere vorm terugkeert zal de komende jaren moeten blijken, maar voor nu voorzien wij dat we Spyker meer in de geschiedenis terugzien dan in de toekomst.

Met slechts 8 pagina’s werd in 1975 De Nationale Hitparade Krant gelanceerd. Het blad werd via muziekwinkels verspreid om de gelijknamige hitlijst, de Nationale Hitparade, te promoten. Die lijst zat op dat moment in een hevige concurrentiestrijd met de Nederlandse Top 40. Twee jaar later werd de gratis krant omgezet naar de betaalde weekbladvariant die we kennen als de Hitkrant. Met het laatste popnieuws en via de ingezonden brieven prangende vragen als 'kun je zwanger worden van zoenen?'. Sinds 2017 bestond het merk als online platform en bracht het nog slechts zes keer per jaar een papieren special uit. Hier is deze zomer een einde aan gekomen. Ook de zusjes Cosmogirl en Girlz werden door uitgever Audax Publishing uitgefaseerd. Op dezelfde dag maakte uitgever Hearst overigens bekend dat zij op haar beurt stopt met titels als Esquire, ElleEten en Fiscalert. En ook Linda’s L’Homo is voor de laatste maal gedrukt.

Met 'uitgekiende mix van avant garde mode, innovatief design en lokale kunst' bood Hutspot vanaf 2012 creatieve ondernemers en startende merken een pop-up podium. Het was daarmee een van de eerste concept stores in Nederland. Zo kon je er naast winkelen ook een spelletje spelen, koffie drinken of naar de kapper. Vanaf de start sloeg het concept aan en in rap tempo opende het nieuwe filialen, tot met corona het noodlot toesloeg. Juist in 2019 werden er nog drie winkels geopend, een nieuw kostbaar backoffice-systeem aangeschaft en, met de gok op groei, meer personeel aangenomen. Alle buffers waren hiermee opgemaakt, waardoor het al bij de eerste klappen van de crisis knock-out ging. De stekker werd er zelf uitgetrokken want "met 330 verschillende leveranciers en merken en 80 medewerkers konden we nog wel even doormodderen, maar dat zou het alleen maar erger maken". Een doorstart onder winkelketen Dille & Kamille, dat wél goed uit de coronacrisis kwam, leek begin 2021 nog hoop te bieden voor twee vestigingen in Eindhoven en Amsterdam, maar nog een paar maanden later zijn ook daar de deuren definitief op slot gegaan.

Nog een reismerk dat de coronapandemie niet heeft overleefd is Railtender. De, voor treinreizigers, bekende trolley vol koffie, fris, snacks en gevulde koeken. Tussen 1993 en 2004 was de trolley nog vaste prik in alle Nederlandse Intercitytreinen. Hierna ging eigenaar Albron op zoek naar flexibelere vormen, waaronder een lopende medewerker die met een rugzak de reizigers bediende. De Railtender trolley had dan ook wat praktische bezwaren in de steeds voller wordende treinen. Zo moest de Railtender met een lift omhoog getakeld worden in dubbeldekstoestellen. In 2019 heeft NS de formule wederom vernieuwd en werden ook broodjes en wraps aan het assortiment toegevoegd. Die dienst werd in maart 2020 echter weer abrupt gestopt door corona. Begin 2021 is bekend gemaakt dat de dienst definitief uitgereden is.

Het merk dat vanaf 2004 als doel had om marktleider ANWB in de wielen te rijden is begin dit jaar na 15 jaar uitgeraasd. Dat maakt de pechhulpverlener in januari bekend op haar website. Route Mobiel bood dezelfde diensten als de welbekende Wegenwacht, maar dan een stuk goedkoper. Om dat rendabel te houden koos het merk voor een constructie waarbij het niet (meer) met eigen voertuigen en monteurs de weg op ging, maar gebruikmaakte van een netwerk van bestaande autobergings- en garagebedrijven. Bij pech onderweg werd je auto dan naar een garagebedrijf in de buurt gesleept om daar gerepareerd te worden, terwijl ANWB-monteurs juist zoveel mogelijk ter plaatse proberen op te lossen. Al vanaf de allereerste marketingcampagne koos Route Mobiel de frontale aanval op de ANWB. Een tegenreactie kon dan ook niet uitblijven. Zo bestempelde zij Route Mobiel niet veel meer te zijn dan een wegsleepservice. Het kwam tevens tot een rechtszaak tussen de twee, omdat de huisstijl en kleurstelling van Route Mobie wel érg veel weg had van de ANWB. Route Mobiel stelde daarentegen weer dat ANWB allerlei verborgen kosten had. Zo zat je standaard 'vast' aan een abonnement op ANWB-blad Kampioen. Een magazine dat volgens Route Mobiel 'niemand' zou lezen en je dus onnodig op kosten jaagde. Na jaren vol branie en strijd is Route Mobiel nu stilletjes ondergebracht en weggesaneerd door de (nieuwe) eigenaar Nationale Nederlanden.

De eretitel voor spannendste verdwijning in de lijst verdwenen merken van dit jaar is ongetwijfeld voor Chiquita's Seks Paradijs. Door het uitblijven van internationale toeristen, werd de winkel op de Amsterdamse Wallen in een faillissement flink uitgekleed. Erotiekondernemer Erwin Cok sloot daarbij tegelijk vier vestigingen van zijn Erotic Discount Centers. Hiermee verdwenen echter ook een voorraad seksartikelen ter waarde van 350.000 euro. Volgens de ondernemer had het die voorraden in onderpand, in ruil voor een in 2020 verschafte lening en zijn de goederen "keurig veiliggesteld". De curator vond het zaakje echter stinken, omdat de artikelen kort voor het faillissement uit de winkels zijn verwijderd, het onderzoek loopt nog.