Amsterdam Museum wint rechtszaak tegen erfgoedclubs

Het Amsterdam Museum mag beginnen met de vurig gewenste renovatie van zijn historische gebouw. Dat besliste de rechter dinsdag in een zaak die was aangespannen door twee erfgoedclubs.

Het huidige ontwerp voor het Amsterdam Museum mag worden uitgevoerd. Dat betekent dat de bouwvergunning geldig blijft en er eindelijk gewerkt kan worden aan aan de verbouwing van het voormalige Burgerweeshuis, die het museum in samenwerking met het stadsbestuur uitvoert. Dat is een opluchting voor museumdirecteur Judikje Kiers, die zes weken geleden in een zitting pleitte voor een snel begin van de bouw. Elke maand vertraging kostte naar schatting 2,5 ton. 

Kort geding

Die renovatie betekent de aantasting van een rijksmonument, maar de gemeente en het museum gingen daarbij volgens de rechtbank ‘niet over één nacht ijs’. Ze hebben zich acht keer laten adviseren door deskundigen op het gebied van monumentenzorg. Daarbij is gezocht ‘naar een optimale balans tussen enerzijds behoud van het monument en anderzijds het gewenste gebruik.’ Twee erfgoedclubs, Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad en Erfgoedvereniging Heemschut, hielden de eerste sloopwerkzaamheden in januari nog met succes tegen in een kort geding. Vervolgens hoopten ze dat de rechter de bouwvergunning definitief zou intrekken, en het museum zo te kunnen dwingen tot het laten maken van een nieuw ontwerp. De verenigingen zeggen teleurgesteld te zijn dat dat niet is gelukt. Ze gaan het vonnis gezamenlijk bestuderen en later beslissen of ze in hoger beroep willen gaan.

Schuttersgalerij

De erfgoedclubs zien vooral een ingreep in het hart van het museumgebouw niet zitten. De Schuttersgalerij, de lange, overdekte hal die in 1975 tussen het historische Jongens- en Meisjeshuis is gebouwd, moet volgens de huidige bouwplannen compleet worden neergehaald. Die galerij is gebouwd op de plek waar tot de negentiende eeuw de Begijnensloot lag, die ervoor zorgde dat de jongens en de meisjes van het weeshuis van elkaar werden gescheiden. Bij sloop van de galerij verdwijnt die middeleeuwse structuur en zouden bovendien een paar zeventiende-eeuwse onderdelen verloren gaan. Het museum acht het slopen van de Schuttersgalerij nodig om een paar forse museumzalen te creëren, waar de grote schuttersstukken tentoongesteld kunnen worden. Dat zou op geen enkele andere plek in het museum kunnen.

Blijvende structuur

Hoewel de erfgoedclubs die grote museumzalen een onzinnige wens vonden, acht de rechtbank dat wel redelijk. Bovendien blijft de structuur van de Schuttersgalerij en de Begijnensloot afleesbaar door een zaal die precies op die plek komt, en doordat de kopse kanten van de galerij zichtbaar blijven. Daarnaast blijft ook een deel van de monumentale 17e-eeuwse kappen van het Burgerweeshuis behouden.

Kruip-door-sluip-door

Het Amsterdam Museum huist in het voormalige Burgerweeshuis uit 1580, dat ligt tussen de Kalverstraat, het Begijnhof, de Nieuwezijds Voorburgwal en de Sint Luciënsteeg. Het museum wil het pand verbouwen omdat het niet meer voldoet aan de moderne eisen van de museumganger: te ontoegankelijk, te kruip-door-sluip-door. Daarnaast is het gebouw in slechte staat. De installaties zijn verouderd, met lekkages en risico op kortsluiting en brand. Daarom is het Amsterdam Museum al in maart vorig jaar verhuisd naar een tijdelijke dependance in de Hermitage. Het museum probeerde de verbouwing al zeven jaar van de grond te krijgen, maar afgekeurde ontwerpen en meerdere rechtszaken zorgden telkens voor vertraging. De oorspronkelijke opleverdatum in 2025 is al ernstig uit het zicht geraakt.